جشن و سرور در کنار پل خواجو

این پل که در سال ١٠۶٠ (ه.ق) و در زمان "شاه عباس دوم" بنا گردیده در گذشته به نام هایی چون "پل حسن آباد" و "پل بابا رکن الدین" و "پل شاهی" شناخته می شد و ساختمان امروزی آن به واسطه مجاورتش با محله خواجو به این نام خوانده می شود. امتیاز این پل بر سایر پل های زاینده رود به غیر از جنبه معماری آن، تزئینات کاشی کاری فراوانی است که در پشت بغل های چشمه های پایین و غرفه های بالا و بنای دو "بیگلربیگی" فوقانی و نمای غرفه های طرفین وجود دارد. بیگلربیگی جای گاهی است که برای استقرار سران حکومتی در نظر گرفته می شد. این بنا شامل چند اتاق مزین به نقاشی بود که پادشاه و درباریان در زمان تماشای جشن ها در آن جا می نشستند. البته علاوه بر "بیگلربیگی" ایجاد اتاق هایی در طرفین این پل که محل مناسبی برای اخذ عوارض از کاراون های عبوری و تقویت سازه های آجری اطراف بود و وجود مجاری و کانال های بخش تحتانی پل که برای جلوگیری از عبور آب و ایجاد دریاچه ای مصنوعی سد و بند می شد از دیگر نکات جالب توجه و زیبای این اثر تاریخی به شمار می آید. در آن زمان جشن هایی چون "آبریزان" و "خاج شویان" در ضلع غربی پل خواجو برگزار می گردید. "جشن آبریزان" یاد آور مراسم "آب ریزگان" ایرانیان عهد باستان در روز "سیزدهم تیرماه" هر سال بود که "اسکندربیگ" آن را عرف اهل عجم و شگون کسری و جم معرفی کرده و اجرای آن بدون هیچ گونه مقدمه و تشریفاتی و تنها با یک اعلام عمومی در کنار زاینده رود برگزار می شد. در این جشن مردان درحالی که به منظور جلب توجه دیگران لباس های غیر معمول بر تن داشتند، وارد رودخانه شده و با ظرفی مسی یا برنجی آب رودخانه را به سر و روی یک دیگر می پاشیدند. در این جشن هیجان کار در بعضی از اوقات به جایی می رسید که شرکت کنندگان ظرف های همراه خود را به یکدیگر پرتاب کرده و ما حصل آن مصدوم و مجروح شدن جمعی از حضار و بازدید کنندگان می شد .اما در جشن دیگری که در حاشیه زاینده رود و حوالی این پل برگزار می گردید ارامنه در روز "ششم ژانویه" هر سال گرد هم می آمدند تا مراسمی را با نام "خاج شویان" یا (عید کلیسا) را به عنوان یک آئین دینی به انجام رساندند. در این جشن که شامل متبرک نمودن آب رود خانه با روغن و فرو بردن صلیب نقره ای شکل در آن بود ارامنه یخ ها را می شکستند و ساعتی را در آب سرد به سر بردند برگزاری این جشن ها در کنار زاینده رود مقدمه ای بود که در دوره های بعدی خصوصاً در دوره پهلوی مردم اصفهان با تجمع در حاشیه رودخانه به شور و شادی پرداخته و با تفریحاتی که از حالت سنتی و مراسم دینی خارج گشته بود به آب تنی و قایق سواری و آوازه خوانی بپردازند. این در حالی بود که جالب ترین نوع این تفریحات را آوازه خوانی تشکیل می داد و در آن افرادی هم صوت و هم نوا با صدای آرام و دلنشین رود و به دلیل انعکاسی که از پیچش صدا در دهانه های زیرین پل ایجاد می شد، به آواز خوانی و نغمه سرایی می پرداختند. البته در پاره ای از اوقات این مراسم به جنجال می کشید چرا که برخی از افراد مجهول الحال و به دور از شئونات اخلاقی گرد هم آمده و به صورت تکی و یا دسته جمعی به خواندن آواز و سر و صدا می پرداختند. این عمل نه تنها باعث تخلیه روح و روان مردم از دغدغه های روزمره نمی گردید بلکه موجبات آزار و اذیت آن ها را نیز فراهم می نمود.

منابع این نوشتار محفوظ است.