تخریب خانه های تاریخی (۴) - خانه پناهنده

یکی از خانه های تاریخی اصفهان در غرب خیابان چهارباغ پایین و در حد فاصل چهارراه تختی تا میدان دولت قرار دارد. خانه مذکور که با شماره "١١۴٨" در فهرست آثار ملی کشور ثبت گردیده با پیشینه مرتبط با دوره "قاجار" به نام آخرین مالکش "پناهنده" خوانده می شود. این بنا که در اثر متروک ماندن و بی توجهی دچار آسیب های فراوانی شده، در جبهه میانی دارای میان سرایی وسیع است که در گذشته باغچه هایی به شکل قرینه و آب نمایی سنگی در اطراف آن داشته است. ارکان اصلی این خانه تاریخی به مانند دیگر بناهای مسکونی در دو سوی شمالی و جنوبی آن واقع شده و بخش های کم اهمیت تر در ضلع غربی و شرقی خانه قرار دارند. در ضلع شمالی نشیمن گاهی است که به واسطه کفش کن هایی کوچک به دو اتاق کوچکتر کناری راه می یابد. در این اتاق ها که انباشته از آوارند سوای از خطوط تزئینی اطراف طاقچه ها و قطاربندی های حواشی طاق ها نقوش اسلیمی و ختایی در درون بالا طاقچه ها و شومینه های دیواری و ارسی بالا رونده اتاق پنج دری مرکزی قابل ملاحظه اند. در ضلع شرقی بنا بخش های چون مطبخ، انباری، سرویس های بهداشتی و ... واقع اند. اما در ضلع جنوبی که مهم ترین بخش از خانه "پناهنده" را در بر می گیرد بنای چهار صفه (صلیبی شکل) قرار دارد که در کنار آن اتاق های تو در توی جانبی به هم پیوسته اند. در این فضای زیبا و دل انگیز طاقی خیمه ای شکل مزین به مقرنس های پتکانه مدور با نورگیری آئینه کاری شده و خطوط رسمی بندی لنگه طاق های گهواره ای و تزئینات متنوع دیگر فضایی رویایی را پدید آورده اند. زیر این "قوس های تیزه دار با اشکالی از ترنج های تیره رنگ پوشیده شده و ازاره های آن با اندودی از گچ و نگاره های هندسی ملون گشته است. بالاتر از این قسمت جهت تزئین اطراف طاقچه و بالا طاقچه ها نیز از حاشیه و طره هایی زیبا و در بخش مرکزی تالار از آب نمایی مرمرین سود جسته اند. راه دسترسی به این فضاهای یاد شده درب و پنجره هایی صورت می پذیرد که با صنعت گره چینی تو پر و مطبق و چینش آلت های بریده شده چوبی در کنار آئینه ها گوشه ای از هنرنمایی مردمان گذشته را به تصویر می کشند.